Mamiya RZ67 Professional II (RZ67 Pro II) to jedna z najbardziej rozpoznawalnych konstrukcji 6×7 w historii — ceniona przez fotografów portretowych, studyjnych i kolekcjonerów za modułową budowę, znakomitą optykę i obrotowe plecy. Wywodzi się z serii RZ (następczyni mechanicznego RB67) wprowadzonej w latach 80., a wersja Pro II z połowy lat 90. dopracowuje ergonomię i precyzję pracy, pozostając w pełni zgodna z systemem.

Aparat rejestruje klatki 6×7 cm na filmie 120/220 — format przez producenta nazywany „idealnym”, bo bez kadrowania odpowiada proporcjom klasycznego papieru 8×10 cali. W praktyce RZ67 Pro II łączy studyjną powtarzalność (centralne migawki w obiektywach, pełna synchronizacja z lampami) z elastycznością systemu (wymienne magazynki, pryzmaty, uchwyty, szeroka gama obiektywów). Poniżej znajdziesz kompendium o RZ67 Pro II: budowa i działanie, rekomendowane szkła i akcesoria, różnice między wersjami oraz porównania z alternatywnymi systemami średnioformatowymi.

Historia modelu i wersje RZ67

RB67 (1970) — w pełni mechaniczny średni format 6×7 z obrotowymi plecami (Revolving Back) i mieszkowym ustawianiem ostrości. To z niego wyrosła późniejsza linia RZ.

RZ67 Professional (1982) — następca RB z elektronicznie sterowaną centralną migawką w obiektywach, zachowujący obrotowe plecy i mieszek. Litera „R” w nazwie nadal odnosi się do Revolving Back, „Z” odróżnia nową, rozwiniętą konstrukcję od RB.

RZ67 Professional II (~1995) — dopracowana ergonomia i precyzja: pokrętło fine focus po prawej stronie mieszka, wybór czasów w kroku 1/2 EV, ulepszona elektronika oraz pełna współpraca z AE Prism (pomiar TTL, preselekcja przysłony).

RZ67 Professional IID (2004) — ostatnia odsłona z wbudowanym interfejsem do cyfrowych tylnych ścianek (Phase One, Leaf). W porównaniu z Pro II zmiany mechaniczne są minimalne; kluczowa nowość to bezpośrednia komunikacja aparatu z „digital backiem”.

Koniec produkcji — linię RZ67 wygaszono w 2014 r. Po latach na rynku wciąż łatwo znaleźć sprawne egzemplarze dzięki modułowej, trwałej konstrukcji.

Co to oznacza dla użytkownika?
Różnice między wersjami nie przewracają systemu do góry nogami: każda bazuje na tej samej, ikonicznej, modularnej platformie 6×7. Akcesoria i obiektywy systemu RZ są szeroko kompatybilne między korpusami, a szkła RB można stosować w RZ (z pewnymi ograniczeniami — o tym dalej).

Budowa, ergonomia i sposób działania aparatu Mamiya RZ Pro II

RZ67 Pro II to duży, modułowy średni format 6×7 zaprojektowany do pracy „narzędziowej”: z ręki, ale najlepiej na statywie/monopodzie. Kluczowe są tu: mieszkowe ostrzenie, centralne migawki w obiektywach (pełna synchronizacja z lampą do 1/400 s), rozbudowane zabezpieczenia przed błędami oraz tryb awaryjny na wypadek rozładowania baterii.

Gabaryty i ergonomia

Z obiektywem Sekor Z 110 mm f/2.8, kasetą 120 i kominkiem aparat waży ok. 2,4–2,5 kg. Wymiary korpusu z podstawowym osprzętem to ok. 10,8 × 13,3 × 21 cm — bryła bardziej „kostkowa” niż lustrzankowa. Mimo masy da się fotografować z ręki; w plenerze pomaga L-Grip ze spustem, a w studiu typowe jest mocowanie statywowe lub monopod.

Modułowa konstrukcja i ostrzenie mieszkowe

System składa się z wymiennych obiektywów z centralną migawką, kaset (pleców) na film, wizjerów (kominek/pryzmat) i opcjonalnego windera. Sercem jest korpus z lustrem i mieszkowym mechanizmem ostrzenia na szynie. Dzięki temu ostrzenie jest płynne i bardzo precyzyjne, z małą minimalną odległością — z 110 mm ok. 1 m, z krótszymi szkłami jeszcze bliżej. W wersji Pro II są dwa pokrętła ostrości (duże + fine focus do mikroregulacji), a blokada ostrzenia zapobiega przypadkowemu przestawieniu. Do ekstremalnego makro można dołożyć tubusy/pierścienie.

Migawka, czasy i cykl pracy

Każdy obiektyw ma centralną migawkę Seiko #1 sterowaną elektronicznie: 8 s–1/400 s, plus B i T. W Pro II czasy wybierasz w połówkach EV (wcześniej pełne kroki). Pełna synchronizacja z lampą do 1/400 s to duża przewaga nad systemami z migawką szczelinową (np. Pentax 67: 1/30 s). Tryb T nie zużywa baterii podczas naświetlania; pierwsze naciśnięcie otwiera migawkę, drugie ją zamyka. Tryb B utrzymuje migawkę tak długo, jak trzymasz spust, do 30 s — potem aparat automatycznie domyka migawkę i sygnalizuje koniec dźwiękiem. Jest MLU (blokada lustra) i Multi/Single do wielokrotnych ekspozycji.
Sekwencja pracy: naciąg (dźwignia przewija film, napina migawkę, unosi lustro), kadr i ostrość, wyjęcie dark slide. Aparat zablokuje spust, jeśli ciemnia jest wsunięta, migawka nienapięta, albo brakuje obiektywu/pleców; LED-y w wizjerze sygnalizują te stany (np. dark slide i niedomkniętą korbkę naciągu). Po ekspozycji przewijasz ręcznie lub winderem.

Zasilanie, kultura pracy i trwałość

RZ67 Pro II wymaga baterii 6 V (4LR44/4SR44); jedna wystarcza orientacyjnie na ~100 rolek. W razie problemu z zasilaniem działa awaryjny tryb RBL z mechanicznym 1/400 s — „ostatnia szansa” na uratowanie ujęcia. Centralna migawka pracuje cicho i z minimalnymi wibracjami, choć „klapnięcie” lustra słychać — przy czasach pośrednich warto używać MLU i solidnego podparcia. Korpus z metalu z okładziną jest bardzo trwały; przy podstawowym serwisie (czasy migawki w szkłach, uszczelki kaset) egzemplarze potrafią działać dekady intensywnej pracy.

System modułowy i akcesoria RZ67

Jednym z największych atutów RZ67 jest rozbudowany, w pełni wymienny system: obiektywy z migawką centralną, wizjery i matówki, magazynki (plecy), uchwyty oraz zasilanie/winder. Dzięki temu korpus łatwo dostosować do studia, pleneru, portretu, produktu czy makro.

Wizjery i matówki

W standardzie RZ67 Pro II ma kominek (składany wizjer światłodzielny) z lupką do precyzyjnego ostrzenia; obraz na matówce jest odwrócony lewo–prawo. Alternatywą jest pryzmat: wersja zwykła (TTL bez pomiaru) oraz AE Prism Finder (np. FE701) z pomiarem TTL i automatyką przysłony (A) — aparat dobiera czas do ustawionej przysłony. Pryzmat podnosi masę i środek ciężkości zestawu, co warto uwzględnić w plenerze. Dostępny jest też kominek typu chimney (większe powiększenie, makro) oraz różne matówki: standardowa z mikrorastrem, warianty z podziałką 6×6/6×4.5 czy wskaźnikiem do pomiaru punktowego — wszystkie łatwo wymienne.

Magazynki, orientacja kadru i „instant”

Magazynki mocowane są do obrotowego adaptera. Standard to kaseta 120 na 10 klatek 6×7 (np. HA703); dostępne są 220 (20 klatek, np. HB702), 6×4.5 (15 klatek) oraz 6×6. Ciekawostką są kasety typu II (oznaczenie „II”) z dwoma licznikami — numer klatki widać w poziomie i pionie. Obrót pleców o 90° zmienia orientację bez przekręcania korpusu; w wizjerze automatycznie pojawiają się maski kadrowe dla aktualnej orientacji.

Kaseta Polaroid (HP702) była popularna do testów oświetlenia (packfilm), lecz materiały peel-apart (np. Fuji FP-100C) zostały wycofane; dziś to głównie ciekawostka. Współcześnie istnieją adaptery Instax (np. „Zinstax”) umożliwiające użycie Instax Square/Wide — to niszowe, ręcznie wykonywane modyfikacje.

Winder i uchwyty

Do spodu korpusu RZ67 Pro II można podłączyć Power Winder II (zasilanie 6×AA) — automatycznie przewija film i napina migawkę (~1 kl./1,5 s). W studiu ogranicza poruszenia związane z dźwignią naciągu i ułatwia pracę, gdy aparat jest wysoko/na wysięgniku. Ma wbudowany spust i gniazda do pilota/zdalnego sterowania. Ważne: do Pro II pasuje tylko Winder II (Winder I jest niekompatybilny).

Z uchwytów najpopularniejszy jest L-Grip Holder (pewny chwyt lewą dłonią, spust elektromagnetyczny, dodatkowa stopka), a do dynamicznych ujęć U-Grip (Aerial Grip) z dwoma rączkami pod spodem. System oferuje także szybką łączność statywową, uchwyty do lamp, dwukablowe wyzwalacze (jednoczesne sterowanie migawką i lustrem przy MLU), IR-remote, przystawki do IR oraz adapter Tilt/Shift dla specjalnych obiektywów Short Barrel 75/180 — przydatny w produkcie i architekturze.

Kompatybilność (RB67) i cyfrowe plecy

Przez G-Adapter korpus RZ67 współpracuje z magazynkami RB67 (w tym specjalnymi formatami, np. 6×8 dla RB67 Pro SD). Z kolei przełącznik RBL w RZ pozwala używać obiektywów RB67 z ich mechanicznymi migawkami: czas ustawia się na obiektywie, a spust RZ wyzwala migawkę RB. To działa dobrze, ale z ograniczeniami (brak wizualizacji czasu w wizjerze RZ, wymóg ustawienia na korpusie dłuższego czasu — często 1/15 s — podczas korzystania z migawki RB itd.). Plusem jest tańszy rynek obiektywów RB o bardzo dobrej jakości optycznej.

Wersja RZ67 Pro IID ma wbudowany interfejs dla cyfrowych tylnych ścianek Mamiya/Phase One/Leaf; w Pro II używano adaptera HX701. W praktyce matryce cyfrowe były mniejsze niż 6×7, więc wykorzystywały tylko część koła obrazowego. Dziś kompatybilne backi są rzadkie i kosztowne (zwykle 22–39 MP), ale nadal spotyka się konfiguracje hybrydowe — albo po prostu skanowanie negatywu z RZ na wysokiej rozdzielczości. Główny atut pozostaje ten sam: charakter obrazu szkieł RZ na dużym formacie.

Obiektywy systemu RZ67 – najlepsze szkła i ich charakterystyka

System Mamiya-Sekor Z dla RZ67 słynie z wysokiej jakości optyki i szerokiego wyboru ogniskowych. Bagnet RZ (Ø 61 mm) pozwolił zbudować ok. 27 dedykowanych konstrukcji od 37 mm (fisheye) do 500 mm, a dodatkowo można korzystać ze szkieł RB67. Poniżej najważniejsze grupy i modele.

Przegląd i szybkie rekomendacje

Jeśli szukasz „pewniaków”:

• 110 mm f/2.8 — ikona systemu: ostry po przymknięciu, z piękną plastyką na f/2.8; świetny do portretu i jako „zawsze na aparacie”.
• 50 mm f/4.5 ULD — szeroki „konik” do krajobrazu/architektury: bardzo dobra ostrość i niskie dystorsje.
• 140 mm f/4.5 Macro (A/MF) — makro 1:3 bez dodatków, ~1.2:1 z pierścieniami; ekstremalnie ostre, sprawdza się też w ostrych portretach.
• 180 mm f/4.5 W-N — klasyk portretowy: kremowe tło, komfortowy dystans pracy.
  Wysoki poziom trzyma też 75 mm f/3.5 (floating) — uniwersał do reportażu/ślubu na RZ.

Szerokokątne

• 37 mm f/4.5 Fisheye — 180° po przekątnej; efekt rybiego oka (bardziej artystyczna ciekawostka).
• 43 mm f/4.5 — prototyp, bardzo rzadki.
• 50 mm f/4.5 / f/4.5 ULD — pole widzenia zbliżone do ~24 mm (35 mm); wersja ULD ceniona za ostrość i kontrolę zniekształceń.
• 65 mm f/4.0 (w tym L-A z „floatingiem”) — ekwiw. ~32 mm; ostry, uniwersalny krajobraz/środowiskowy portret.
• 75 mm f/3.5 (floating) — ekwiw. ~36 mm; bardzo równe brzegi i dobra bliska odległość ogniskowania.

Standardy

• 90 mm f/3.5 — klasyczny standard (ekwiw. ~44 mm); wersja M L-A (prototyp) miała pływający człon pod makro.
• 110 mm f/2.8 — najszersza przysłona w systemie (migawka #1), lekki jak na RZ, „look” lubiany w portrecie.
• 127 mm f/3.8 → f/3.5 — dawny „kit”; trochę węższy niż 110 mm (ekwiw. ~60 mm), nadal ceniony, choć mniej jasny.

Tele, szkła specjalne i praktyka

Tele i portretowe:

• 150 mm f/3.5 — krótki tele (ekwiw. ~73 mm), świetny headshot.
• 180 mm f/4.5 / W-N / 180 mm f/4 Soft Focus — klasyk portretowy; wersja Soft Focus z wbudowanymi filtrami miękkiego rysunku.
• 210 mm f/4.5 APO, 250 mm f/4.5 (także APO), 350 mm f/5.6 APO, 500 mm f/6 APO / f/8 — długie tele do mody, przyrody, produktu. Uwaga: przy pełnym słońcu 1/400 s bywa za mało — użyj ND lub przymknij przysłonę. Większość szkieł (poza 37, 75 Shift, 500) bierze filtry 77 mm; tamte wymagają 105 mm.

Specjalne:

• 75 mm f/4.5 Shift (±20 mm) — korekcja perspektywy (architektura); ręczne cockowanie migawki na obiektywie spowalnia pracę.
• Zoom 100–200 mm f/5.2 — jedyny zoom (ekwiw. 48–97 mm); wygoda kadrowania kosztem nieco słabszych brzegów vs stałki.
• 140 mm f/4.5 Macro (A/MF) — dwa warianty, w obu floating element; 1:3 bez dodatków, ~1.2:1 z pierścieniami 45 mm + 82 mm.

Ergonomia pracy ze szkłami RZ/RB:
Wszystkie obiektywy RZ/RB mają przysłonę preselekcyjną (zamyka się dopiero przy wyzwoleniu), dźwignię DOF preview, gniazdo wężyka (przydatne dla B/T) i przełącznik T na tubusie. W szkłach z floating element (np. 50 ULD, 65 L-A, 75, 140 Macro) po ustawieniu ostrości mieszkowej dopasuj pierścień „floating” do odległości — błędne ustawienie = miększe brzegi.

Zastosowania praktyczne – do czego najlepiej nadaje się RZ67?

RZ67 Pro II łączy duży obraz 6×7, centralne migawki z pełnym synchro do 1/400 s i mieszkowe ostrzenie. Efekt: narzędzie, które daje studyjną kontrolę i wyjątkową plastykę obrazu — w portrecie, studio, makro, a także w plenerze, jeśli akceptujesz gabaryty.

Portret i moda

Duży negatyw 6×7 zapewnia rozdzielczość i tonalność idealną do dużych wydruków i edycji high-end. 110 mm f/2.8 na pełnym otworze daje bardzo płytką GO i kremowe tło; to „look”, który trudno podrobić mniejszym formatem. Centralna migawka (do 1/400 s z lampą) pozwala wypełniać ostre słońce lub zamrażać ruch bez ND (dla kontrastu: Pentax 67 z lampą ogranicza 1/30 s). RZ/RB był wyborem wielu ikon — z tym systemem pracowali m.in. przy okładkach i kampaniach; ciekawostka: słynne „Bliss” (Windows XP) powstało na Mamiyi RZ.

Studio i fotografia produktowa

W studiu RZ67 błyszczy: mieszek ułatwia zbliżenia i precyzyjne skalowanie, MLU minimalizuje drgania, a obrotowe plecy ułatwiają zmianę pion/poziom bez ruszania statywu. Modułowość systemu to szybkie przejścia test Polaroid/Instax → film właściwy. Dla kontroli perspektywy i płaszczyzny ostrości są 75 mm Shift oraz adapter Tilt/Shift (Short Barrel 75/180) — rozwiązania rzadkie w innych systemach średnioformatowych. To dlatego RZ jest częstym wyborem do reklamy, packshotu, kulinariów i martwej natury.

Pejzaż i natura

Choć ciężki, RZ67 daje w pejzażu ogromny zapas szczegółu i „mięsistą” tonalność. Szerokie szkła 50/65/75 mm trzymają wysoki poziom na całym kadrze, a cicha praca centralnej migawki mniej płoszy zwierzynę niż głośne lustra niektórych systemów. W terenie pamiętaj o zasilaniu: w mrozie bateria 4LR44/4SR44 traci wydajność — pomocą bywa zewnętrzny zasobnik trzymany pod kurtką. Jeśli akceptujesz 2,5 kg+ w plecaku, jakość nagradza wysiłek.

Makro i repro

RZ67 jest niemal stworzone do makro. Sam miech daje duże skale odwzorowania, a 140 mm Macro (A/MF) to topowe szkło do produktu i reprodukcji (1:3 bez dodatków, więcej z pierścieniami 45 mm + 82 mm). Z 90 mm i kompletem pierścieni można dochodzić nawet do ~2:1. Duża matówka z lupą i precyzyjne fine focus sprzyjają ostrzeniu na małych obiektach, a skany 6×7 wciąż konkurują z nowoczesnym cyfrowym HQ pod względem detalu i przejść tonalnych.

Wady i zalety Mamiya RZ67 Pro II

RZ67 Pro II to aparat projektowany pod maksymalną jakość obrazu i kontrolę — kosztem gabarytów i tempa pracy. Poniżej najważniejsze plusy i minusy w praktyce.

Zalety

• Fenomenalna jakość obrazu 6×7 — ogromny negatyw = wysoka rozdzielczość i „plastykę” nieosiągalną dla małego obrazka; optyka Sekor Z trzyma bardzo wysoki poziom.
• Modułowość i wszechstronność — wymienne obiektywy, kasety (6×7 / 6×6 / 6×4.5 / Polaroid/Instax-adaptery), wizjery (kominek / pryzmat AE), akcesoria i nawet opcja cyfrowych pleców (w Pro IID lub przez adaptery).
• Obrotowe plecy 6×7 — błyskawiczna zmiana pion/poziom bez przekręcania korpusu (wygoda na statywie i w portrecie/produkcie).
• Mieszkowe ostrzenie + fine focus (Pro II) — precyzja i bardzo mała minimalna odległość ostrzenia, idealna do makro/produktu/portretu.
• Migawki centralne w obiektywach — pełne synchro z lampą do 1/400 s; w praktyce porównywalnie z Hasselbladem 500 (1/500 s) i zdecydowanie lepiej niż Pentax 67 (1/30 s). Cicho i z małymi wibracjami.
• Solidność i niezawodność — „narzędziowa” konstrukcja z metalu; części/serwis nadal dostępne dzięki dużej społeczności.
• Kompatybilność wstecz — współpraca z obiektywami RB67 (tryb RBL) oraz kasetami RB (przez G-Adapter).
• Doświadczenie pracy — duża matówka, manualne nastawy, wolniejsze tempo = świadome fotografowanie i satysfakcja z procesu.

Wady

• Wielkość i masa — ciężki, duży korpus; z ręki męczy i nie jest dyskretny (street/wakacyjny reportaż to raczej nie jego bajka).
• Zależność od baterii 6 V — bez sprawnej baterii elektronika nie działa (poza awaryjnym RBL 1/400 s); w zimnie warto mieć zapas/zasobnik.
• Koszt systemu dziś — „kultowy” status podbił ceny; za Pro II + 110 mm + kaseta w dobrym stanie to zwykle kilka tys. zł (często ok. 4–6 tys. zł za zestaw 1-szklany; rynki USA/Japonia również podrożały). Do tego dochodzą filmy i skanowanie.
• Mobilność i tempo — 10 klatek na 120, pełny manual, brak AF → aparat kocha kontrolowane sceny (studio, krajobraz, ustawiany portret), mniej — sport/dziką naturę z ruchem.
• Lustro — migawka cicha, ale „klapnięcie” lustra i lekki odrzut są odczuwalne; w zakresie ~1/15–1/2 s warto korzystać z MLU i podparcia.
• Brak wbudowanego światłomierza — bez pryzmatu AE potrzebny zewnętrzny pomiar lub „Sunny 16”.

Wniosek: większość „wad” to świadome kompromisy pod jakość i kontrolę. Jeśli potrzebujesz szybkości/mobilności — rozważ mniejszy format lub 645. Jeśli priorytetem jest look 6×7 i powtarzalna jakość w portrecie/studio/makro, RZ67 Pro II odwdzięcza się znakomitymi rezultatami.

Porównanie z konkurencyjnymi systemami (Hasselblad, Pentax 67, RB67)

RZ67 Pro II najczęściej zestawia się z Mamiyą RB67 (mechaniczny poprzednik), Hasselbladem 500 C/M (kompaktowy 6×6) oraz Pentaxem 67 (lustrzanka 6×7 „jak przerośnięte 35 mm”). Poniżej kluczowe różnice w praktycznym użyciu — ergonomia, mobilność, praca z lampami i modułowość.

Mamiya RZ67 vs Mamiya RB67

RB67 to mechaniczny protoplasta RZ: ten sam miech, obrotowe plecy 6×7 i migawki centralne w obiektywach, ale bez elektroniki i bez baterii. W RB czasy ustawia się na obiektywie (do 1/400 s + T), w RZ kontroluje się je z korpusu (w Pro II w połówkach EV) i zyskuje wizualne wskaźniki w wizjerze oraz zgodność z AE Prism. RZ jest też lżejszy (więcej tworzyw, ok. 20% różnicy dla korpusu), ale zależny od baterii.
Wniosek: RB = niezawodność czysto mechaniczna i niższy koszt startu; RZ = wygoda obsługi, precyzja i integracja z pomiarem — kosztem zasilania.

Mamiya RZ67 vs Hasselblad 500 C/M

Hasselblad 500 to kompaktowy 6×6 (ok. 1,5 kg z 80 mm i kasetą), świetnie wykonany, z migawkami centralnymi w szkłach Zeiss (do 1/500 s, mechanicznie, bez baterii). Klatka 6×6 jest mniejsza niż 6×7 RZ (mniej powierzchni ≈ mniejszy potencjał rozdzielczości), ale system Hassy jest poręczniejszy, szybszy „z ręki” i łatwiej go spakować. Zmiana pion/poziom w Hassy to obrót całego aparatu; RZ ma obracane plecy i większy kadr 6×7, który wielu traktuje jako „docelowy” prostokąt bez kadrowania.
Wniosek: Hassy — lżejszy, elegancki „reporter” MF; RZ — większy format i większa wszechstronność (makro, tilt/shift, obrotowy back) kosztem gabarytów.

Mamiya RZ67 vs Pentax 67

Pentax 67 to „gigant 35 mm”: klasyczna ergonomia SLR, 1/1000 s na migawce szczelinowej, ale synchro lampy tylko 1/30 s. Jest szybszy w terenie (pryzmat na oku, sprawny naciąg), ma świetne szkła (np. 105/2.4), lecz nie ma wymiennych kaset ani obrotowego backu — filmów nie zmienisz w połowie rolki, pion wymaga obracania całego korpusu. Do makro Pentax potrzebuje pierścieni/mieszka; RZ dzięki miechowi ma przewagę w precyzji i odległości ostrzenia. Dźwięk i odrzut lustra Pentaxa są wyraźne; RZ na statywie z MLU pracuje spokojniej.
Wniosek: Pentax — 6×7 „do akcji” i szybkiego pleneru; RZ — studio, portret, makro i praca z lampami (pełne synchro do 1/400 s).

Podsumowanie: RZ67 Pro II stawia na maksymalną jakość 6×7 i elastyczność systemu. Wypada większy i wolniejszy niż konkurenci, ale nadrabia obracanymi plecami, mieszkowym ostrzeniem, pełnym synchro z lampą i bogactwem akcesoriów. Jeśli priorytetem jest look 6×7 i kontrola, RZ ma przewagę; gdy liczy się mobilność, Hasselblad 500 i Pentax 67 będą wygodniejsze.

Dostępność i cena

RZ67 Pro II kupisz wyłącznie z drugiej ręki — produkcję zakończono ponad dekadę temu. Na szczęście skala rynku jest duża, więc dobry egzemplarz da się znaleźć bez wielkiego polowania.

Gdzie szukać i ile to realnie kosztuje

W Polsce: Allegro, OLX, komisy foto, grupy. Za sam korpus Pro/Pro II z kominkiem trafiają się oferty około 1500–3000 zł, ale najczęściej sprzęt sprzedawany jest w zestawach. RZ67 Pro II + Sekor 110 mm + kaseta 120 w dobrym stanie to zwykle ~5000–6000 zł. Pro IID bywa droższy (rzadszy, „kolekcjonerski”).
Za granicą (eBay, KEH, sprzedawcy z Japonii) poziom jest zbliżony: około $1000–1500 za body z obiektywem i backiem (sensowny komplet poniżej $2000). Starszy RZ67 Pro kupisz taniej, ale Pro II daje wygodę fine focus i zwykle młodszy rocznik.

Jak ocenić stan — szybka checklista

• Migawki w obiektywach: czasy biegną równo, bez „wieszania” (sprawdź krótkie i długie).
• Miech: szczelny, bez pęknięć/światłoprzepuszczeń.
• Elektronika korpusu: test check battery (piszczy + miga LED), spust wyzwala migawkę konsekwentnie.
• Kasety: licznik, ciemnia, uszczelki — brak luzów, brak przecieków światła.
• Wizjer/matówka: czysta, bez nadmiernych rys.
  Możliwość osobistego sprawdzenia lub zakup od renomowanego sprzedawcy znacząco zmniejsza ryzyko.

Akcesoria, szkła i serwis

Szkła i akcesoria są dostępne, choć rzadkie pozycje (np. 37 mm fisheye, 75 mm Shift, 500 mm APO) osiągają wysokie ceny kolekcjonerskie. „Zestaw bazowy” (50–110–180 mm) zwykle skompletujesz w rozsądnych widełkach — często korzystnie u jednego sprzedawcy. Film 120 jest nadal produkowany (220 coraz trudniej zdobyć). Serwis (migawki, uszczelki kaset, regulacje) wykonują wyspecjalizowane punkty — to sprzęt dobrze znany technikom analogowym.